“Ancak üç mescid için yola çıkılır”( el-Kirmani )

Şeyh el-Kirmani “Buhari” şerhinde “Ancak üç mescid için yola çıkılır” hadisini şerh ederken şunları söyler:

“Buradaki istisnanın çeşidi “müferrağ”dır. Eğer burada kelamın takdirini “hiçbir yer için yola çıkılmaz” şeklinde yapacak olursak istisna edilen üç mescid dışında hiçbir yere yolculuk yapılmaması lazım gelir. İbrahim Halil -aleyhisselâm- ya da ve benzer zatlar içinde yola çıkılmayacağı anlaşılır. Zira “müferrağ” istisnada, en umumi lafızlar takdir edilir. Burada en umumi lafız derken istisna olunan şeyin (mescid) özelliklerine uyan aynı cinsten bir şey olması kastedilmektedir. Mesela “ben görmedim. Ancak Zeyd’i gördüm” denildiğinde bu söz: “ben hiçbir adamı ya da hiçbir kimseyi görmedim ancak Zeyd’i gördüm” anlamına gelmektedir. “Ben hiçbir şey ya da hiçbir hayvan görmedim ancak Zeyd’i gördüm” şeklinde bir takdir uygun olmaaktadır. Öyleyse hadisin takdiri şu şekilde olmaktadır: “Hiçbir mescid için yola çıkılmaz ancak üç tanesi için çıkılır” Devrimizde Şam beldelerinde bu hadisin manası ile alakalı birçok münazaralar gerçekleşmektedir. İki tarafta birçok risaleler kalem almıştır. Biz bunları izah etme sadedinde değiliz.”

[El-Kirmani, “Şerhu’l-Buhari” 7/12]